ઘર-સાળો

આપણાં ફિલ્મી ગીતોમાં ગજબની વાત ઘણી વાર હોય છે. દાખલા તરીકે રાજા મહેંદીઅલીની પંક્તિ ‘ઘર કો નીકલે થે ખુશી કિ તલાશ મેં મગર ગમ રાહ દેખે હી ખડા થા રાસ્તેમેં કિ સાથ ચલ પડા’ તમે તો ખુશીની તલાશમાં નીકળ્યા હો પણ તકલીફો તમારા આવવાની જ રાહ જોતી હોય છે. પણ ક્યારેક ક્યારેક કવિને શું અભિપ્રેત છે તે ખ્યાલ નથી આવતો. એક ફિલ્મમાં હીરો તેની બહેનની પ્રશસ્તિમાં કહે છે, ‘એક હજારો મેં મેરી બેહના હૈ’ સારી વાત લાગે. હજ્જારોમાં એકાદ આવી કોઈ બહેન હોય. પણ પછી હીરો ગાય છે ‘સારી ઉંમર હમેં સંગ રહેના હૈ’ યે બાત કુછ હજમ નહીં હૂઈ કેમ ભાઈ સારી ઉંમર તમારે બેનની સાથે જ રહેવું છે, એટલે શું? કેમ તમારે બહેનને પરણાવવાની નથી? બેનને વળાવવાની નથી? બેન એના સાસરે, તેના ઘેર નહીં જાય? તમારી બેન દાળ સરસ બનાવતી હોય એવું બને પણ એટલા જ ખાતર સારી ઉંમર તેની દાળ ખાવા માટે કુંવારી રાખવાની? સારી ઉંમર સાથે રાખવાની બીજી શું મતલબ હીરોભાઈ? બીજી એક ફોર્મ્યુલા હીરોના મનમાં હોઈ શકે કે બેનને તો પરણાવીશું પણ બનેવીને આપણે ઘેર જ રાખીશું. તો બેનને જરૃર કહી શકાય કે સારી ઉંમર આપણે સાથે રહીશું! જો કે હીરોના મનમાં આવો વિચાર હોય તો તે તર્ક ખોટો છે. આમાં વિચારની કચાશ છે, શાણપણનો અભાવ છે? તમે પણ પરણવાના તો ખરા, તમારાં પત્ની તમારે ઘેર આવશે. એને તમારી બેન સાથે સારી જિંદગી રહેવાના વિચાર પસંદ નહીં પડે, કારણ કે તમારી બેન ભલે હોય પણ એની તો એ નણંદ હશે. સારી જિંદગી નણંદ ઘરમાં રહે તે કોઈ મહિલા પસંદ ન કરે. તેની ઇચ્છા હોય કે નણંદનાં લગ્ન થઈ જાય, સાસરે જાય અને નણંદની કટકટ ન રહે. આવામાં તમે બેન માટે ગીત ગાવ ‘કે સારી ઉંમર હમે સંગ રહેના હૈ!’ તો ગરબડ થઈ જાય. શક્ય છે કે આ ગીત ગાતા ગાતા તમે પ્લાન ઘડયો હોય કે બેનને પરણાવીશું અને બનેવીને ધરમભાઈ બનાવી આપણા ઘેર રાખીશું. આવું કરો તો કુટુંબમાં ઘણી બબાલ થઈ જાય. એ ગીતના કવિએ સ્પષ્ટ કર્યું નથી કે હીરો કઈ રીતે પોતાની બેન સાથે આખરી જિંદગી રહેવા માગે છે. કદાચ ફિલ્મના હીરોના મનમાં બીજો પ્લાન હોઈ શકે તેનો વિચાર ‘ઘરસાળા’ થવાનો હશે. જેમ ઘરજમાઈ હોય તેમ ‘ઘરસાળો’ પણ હોઈ શકે. આવું બની શકે તો સારી ઉંમર સંગ રહેવાનો નિર્ધાર પાર પડી શકે. જેમ કેટલાંક પુરુષો લગ્ન પછી સાસરે રહી જઈ ઘરજમાઈ બને છે તેમ કોઈ પુરુષ બેનનાં લગ્ન પછી તેના ઘેર રહેવા જાય તો તેને ‘ઘરસાળો’ કહી શકાય. મિત્રો, ઘરસાળાનો ‘કન્સેપ્ટ’ આપણા સમાજ માટે નવો નથી. અજાણ્યો નથી. મહાભારતની કથા યાદ કરો તેમાં શકુનિ ‘ઘરસાળા’ જ હતા. શકુનિ ધૃતરાષ્ટ્રના સાળા હતા. અને સારી ઉંમર બેનની સાથે જ રહેલા. કદાચ તેમણે પણ આ ફિલ્મના હીરોની જેમ ગાયું હશે કે ‘સારી ઉંમર હમે સંગ રહેના હૈ’ દુર્યોધનના મામા ઘરસાળા હતા ‘મામાશકુનિ’ તરીકે જાણીતા થયેલા. કેટલાંક વર્ષો પહેલા એક હિન્દી ફિલ્મ ઘરસાળાના કન્સેપ્ટ ઉપર આવેલી. ‘જોરૃ-કા-ભાઈ’ જેમાં બલરાજ સહાની બનેવી હતા અને જોની વોકર સાળો હતો. જે બેનની સાથે સારી જિંદગી રહેવાની માન્યતાવાળો હતો. પરિણામે બલરાજ સહાનીની જિંદગી બદલાઈ જાય છે. ગૂગલી શાહરુખ ખાન ગીત ગાતો હશે, ‘આગે આગે મહારાષ્ટ્ર કિ સરકાર યહાં કે હમ હૈ રાજકુમાર’